De nieuwe spelregels voor crypto en beleggen in Europa: MiCA en DAC8 toegelicht

In de afgelopen jaren is de aandacht voor cryptoassets, digitale tokens en blockchainprojecten in Europa exponentieel gegroeid. Toch bleef het juridisch landschap gefragmenteerd: landen hadden elk hun eigen regels, wat grensoverschrijdende investeringen lastig maakte. 

Een interessante parallel is te vinden in de wereld van online kansspelen: casino’s zonder CRUKS verwijzen naar aanbieders die niet zijn gekoppeld aan het Nederlandse uitsluitingsregister. Dergelijke platforms opereren buiten het conventionele Nederlandse kader en illustreren hoe digitale markten kunnen functioneren zonder uniforme Europese regels. (Bron: https://www.cardplayer.com/nl/casinos/casino-zonder-cruks)

Juist daarom zijn kaders als MiCA (Markets in Crypto-Assets) en DAC8 (de achtste wijziging van de Directive on Administrative Cooperation) zo relevant — ze streven naar meer transparantie, eenduidigheid en bescherming binnen de snelgroeiende wereld van digitale investeringen. 

Wat is MiCA?

MiCA is een Europese verordening gericht op het harmoniseren van regels rond crypto-assets die niet vallen onder bestaande financiële regelgeving.

De kerndoelen zijn:

• rechtszekerheid voor aanbieders en gebruikers van crypto
• bescherming van beleggers door transparantie en regels over governance
• ondersteuning van een uniforme markt binnen de EU

Ingangsdatum en fasering

MiCA trad formeel in werking in juni 2023, maar de volledige toepassing verloopt gefaseerd via technische uitwerkingen (Level 2 / 3) die nog in het proces zijn.
De Europese autoriteiten zoals ESMA werken samen met nationale toezichthouders om gegroepeerde normen te ontwikkelen. 

Belangrijkste verplichtingen en reikwijdte

Onder MiCA vallen onder meer cryptoasset service providers (CASP’s), handelsplatforms, wallet-diensten en custodyproviders. Zij krijgen te maken met verplichtingen zoals het openbaar maken van whitepapers voor nieuwe tokens, risicodocumentatie en regels voor governance en kapitaalsvereisten. Ook gelden maatregelen om marktmisbruik te voorkomen en investeerders beter te beschermen.

Daarnaast maakt MiCA onderscheid tussen verschillende typen cryptoassets, terwijl tokens die al onder bestaande financiële wetgeving vallen, zoals security-tokens, buiten de reikwijdte blijven. 

Zo voorkomt de EU overlap in toezicht. Een belangrijk voordeel is het “passporting”-principe: met één vergunning kunnen aanbieders in alle EU-lidstaten opereren. Dat zorgt voor meer duidelijkheid, concurrentie en vertrouwen binnen de Europese cryptomarkt.

Wat is DAC8 en wat betekent het voor cryptotransacties?

DAC8 is de uitbreiding van de Europese Directive on Administrative Cooperation (DAC) om crypto-assets op te nemen in de automatische informatie-uitwisseling tussen belastingautoriteiten. De richtlijn bouwt voort op de standaard van de OECD, het Crypto-Asset Reporting Framework (CARF).

Inwerking en transpositie

De EU-lidstaten moeten DAC8 uiterlijk op 31 december 2025 omzetten in hun nationale wetgeving, zodat de richtlijn overal binnen de Europese Unie op een uniforme manier wordt toegepast. De verplichtingen gaan vervolgens in op 1 januari 2026, wat betekent dat aanbieders van cryptodiensten vanaf dat moment aan de nieuwe rapportage- en identificatie-eisen moeten voldoen. Nationale belastingdiensten krijgen zo beter inzicht in transacties en kapitaalstromen binnen de cryptomarkt.

De eerste gegevensuitwisseling tussen lidstaten en belastingautoriteiten staat gepland voor uiterlijk 31 januari 2027 en heeft betrekking op alle transacties die in 2026 zijn uitgevoerd. Daarmee markeert DAC8 een belangrijke stap richting meer transparantie en samenwerking tussen Europese toezichthouders — een fundament dat vergelijkbaar is met de harmonisatie die MiCA voor de financiële sector teweegbrengt.

Verplichtingen voor RCASPs / Crypto serviceproviders

De kernverplichtingen zijn:

• verzamelen en verifiëren van klantgegevens en transacties (due diligence)
• rapportage van gebruikersgegevens en transactiedata aan nationale belastingautoriteiten 
• automatische uitwisseling van deze gegevens met de belastingautoriteit in het land waar de gebruiker belastingplichtig is
• notificatieverplichtingen naar gebruikers (voordat hun gegevens worden overgedragen) conform GDPR‐vereisten
• sancties bij niet-naleving en blokkering van gebruikersacties als geen zelfcertificering wordt ingediend binnen deadlines

Belangrijk is dat DAC8 ook van toepassing is op niet-EU aanbieders die transacties doen met EU-belastingplichtigen — dus extraterritoriale werking.

Kruiswerkingen tussen MiCA & DAC8

MiCA en DAC8 zijn niet op zichzelf staande regels, maar vullen elkaar aan. DAC8 gebruikt grotendeels dezelfde definities van cryptoassets, CASP en dienstverlening als MiCA, wat inconsistenties tussen regelgeving voorkomt. 

De compliance inspanningen die CASP’s opzetten voor MiCA, zoals governance, identificatie en risicobeheer, vormen bovendien een stevig fundament dat ook nuttig is voor DAC8-rapportage. Toch kunnen er spanningen ontstaan: dubbele verplichtingen, hogere kosten voor kleinere aanbieders en een toenemende complexiteit in nationale implementaties. Daarnaast interpreteren nationale toezichthouders de regels soms verschillend, wat kan leiden tot uiteenlopende vormen van handhaving binnen de Europese lidstaten.

Effecten voor beleggers & markten

Voor particuliere beleggers

• Meer transparantie en duidelijkheid over verplichtingen: je transactiedata zal uiteindelijk door platforms gemeld worden.
• Minder mogelijkheid om cryptowinsten “buiten schot” te houden — de belastingdienst krijgt via DAC8 inzicht.
• Verhoogde zekerheid dat platforms gereguleerd werken onder MiCA.

Voor platforms & dienstverleners

• Hogere compliancekosten: IT-infrastructuur, data-verwerking, juridische procedures.
• Vergunnings- en registratievereisten onder MiCA — sommige kleinere partijen kunnen uit de markt verdwijnen.
• Noodzaak om processen in te richten voor rapportage, validatie en klantcommunicatie.
• Mogelijke boetes en sancties bij fouten of wanbetaling.

Voor de markt & innovatie

• Door harmonisatie wordt het makkelijker om EU-breed te opereren, wat schaalvoordelen oplevert.
• Meer vertrouwen van institutionele beleggers — transparantie zorgt voor risicobeheersing.
• Tegelijkertijd: druk op innovatieve (kleinere) actoren, met kans dat sommige oplossingen hun toevlucht zoeken buiten de EU (jurisdicties met soepelere regels).
• Soms wordt anonimiteit/privacynormen benoemd als een aandachtspunt — hoe waarborgen we privacy binnen transparantie?

Uitdagingen & aandachtspunten

De technische uitvoeringsregels (Level 2/3 in MiCA) zijn nog deels onduidelijk, wat juridische onzekerheid schept. Nationale verschillen in interpretatie kunnen bovendien leiden tot ongelijkheid tussen lidstaten. 

Niet alle cryptotoepassingen, zoals gedecentraliseerde DeFi-platforms en DAOs, vallen automatisch onder MiCA, wat tot grensgevallen en discussies over toezicht leidt. Daarnaast liggen de kosten voor kleinere aanbieders aanzienlijk hoger, wat innovatie mogelijk afremt.

Ook is er de voortdurende uitdaging om GDPR- en privacyregels te respecteren, terwijl er tegelijkertijd gegevens gedeeld moeten worden tussen toezichthouders en belastinginstanties. Tot slot is het belangrijk dat gebruikers zich bewust zijn van hun nieuwe verplichtingen en hun administratie zorgvuldig bijhouden om aan de regelgeving te voldoen.

Samenvatting

MiCA en DAC8 zijn twee sleutelaspecten van de Europese strategie om cryptoassets binnen een regulatoir kader te brengen.

• MiCA zorgt voor marktstructuur, toelatingseisen en transparantie binnen cryptodiensten.
• DAC8 breidt belastingtransparantie uit naar crypto, door rapportage en automatische uitwisseling te verplichten.

Voor beleggers betekent dit meer zekerheid en duidelijke regels. Voor platforms betekent het extra druk op compliance en kosten. Voor de markt is het een kans op harmonisatie en vertrouwen, maar ook een uitdaging voor innovatie.

Wie betrokken is bij digitale investeringen — of als gebruiker of dienstverlener — doet er goed aan de ontwikkelingen in 2025 en verder nauw te volgen: de delegated acts, nationale wetgeving, jurisprudentie en technische keuzes zullen bepalen hoe stevig het nieuwe speelveld is.